Sosyal Medya

Ülkemizdeki Yılan Türleri

Yılanlar pek çok insanın korkulu rüyası olmuştur. Peki korkmakta haklı mıyız? Gelin ülkemizdeki yılan türlerini yakından inceleyip karar verelim.

Öncelikle yılanları konumuza uygun olacak şekilde; zehirli, yarı-zehirli, ve zehirsiz olmak üzere 3 ana başlıkta inceleyelim.

Zehirli yılan modifiye olmuş salya (zehir) kullanan yılanlardır. Yılan avını hareketsizleştirmek ya da kendisini savunmak için, içi boş zehir dişler gibi özelleşmiş dişlerinden bu zehiri salgılar. Zehirli yılanlar, zehirsiz yılanlardan evrimleşmişlerdir

Ülkemizde de bulunan bazı yılan türleri yarı-zehirli olarak sınıflandırılır. Bunun nedeni zehir dişlerinin çenenin arka kısmında bulunması. Zehir alerjik bünyeler haricinde insanlar için zararsızdır ki hayvanın sizi zehirlemesi için zaten parmağınızı neredeyse yutması gerekir bu da sizin kastınız olmadıkça imkânsız bir olay gibi duruyor.

Ülkemizde 50’nin üzerinde bilinen yılan türü vardır ve bunların yaklaşık 40 tanesi zehirsizdir. Fakat yılan zehirsiz dahi olsa ısırdığı alanı, iltihap kapma riskine karşı sterilize etmek oldukça önemlidir.

Zehirli Yılanlar

Ülkemizde, kobragillerden 1 tane engerekgillerden de 12 tane olmak üzere toplamda 13 zehirli yılan türü bulunmaktadır.

Engerekler

      Uzun, kıvrık ve içi boş olan ikişer tane zehir dişleriyle bunların gerisinde daha küçük yakalama dişleri mevcuttur. Başları üçgen şeklinde ve kuyrukları küttür. Daha çok geceleri avlanırlar.
 

          

Genellikle Batı Akdeniz bölgesinde 1500 metre rakım üzerinde bulunan orman içi, taşlık ve kayalık alanlarda görülürler.

Özellikleri:

Baş kısmı ovaldir ve diğer bazı engerek türlerinin tersine çok belirgin bir boyun bölgesi yoktur. Başın üstü belirgin plaklar ve küçük pullar ile örtülüdür. Baş üzerindeki lekeler, başın yan tarafından geriye doğru uzanan koyu çizgi ile birleşerek, yandan bakıldığında tipik "Y" harfi şeklinde görülür. Doğada çok nadir karşılaşılan engerek türlerindendir. Boyları 45 santimi bulmaktadır.

Trakya, Marmara, Ege, Batı Akdeniz, İç Anadolu bölgelerine yayılmış olan Osmanlı Engereği 2000 metre yüksekliğe kadar olan açık yamaç, vadi yamacı, taşlık ve kayalık alanlarda, bazen de orman içi ve harabelerde görülür.

Özellikleri:

Sırtta, baştan kuyruğa kadar uzanan siyah ya da koyu kahverengi büyük benekler bulunur. Bu benekler bazen birleşip baklava desenli, dalgalı ya da zikzaklı bir şerit oluşturur. Vücudun yan taraflarında da bir benek sırası bulunur. Başın üzerinde küçük siyah benekler ve arka kısmından yanlara doğru sarkan iki büyük siyah benek bulunur. Siyah renkli şakak bandı da açıkça görülür. Karın bölgesi sarımsı beyaz ve üzerinde küçük siyah noktalar bulunur. Boyları 80 santime kadar çıkabilmektedir.

Marmara, Batı Karadeniz, Orta Karadeniz, Doğu Karadeniz bölgelerinde vadi yamaçları, taşlık, kayalık alanlar, tarlalar, bağ ve bahçelerde bulunur.

Özellikleri:

Başın ön ucunda, türü karakterize eden, yukarı kalkık boynuz şeklinde etli bir yapı vardır. Derisi açık gri, kül rengi, gümüş grisi, parlak gri, ve beyazımsı gri renkte olabilen yılanın üzerinde kalın çizgi desenleri vardır. Baş bölgesi veya burnunda herhangi bir işaret yoktur. Bununla beraber başının arka kısmında silik bir V sembolü bulunmaktadır. İstisnai durumlar hariç en fazla 75 santime kadar uzayabilirler.

Doğu Akdeniz, Doğu Karadeniz, Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu bölgelerinde 1500 metre yüksekliğe kadar olan açık yamaçlar, taşlık, kayalık alanlar, tarlalar, bağ ve bahçelerde bulunabilir.

Özellikleri:

Sırt bölgesinin rengi genel olarak grimsi kahverengi ve bu rengin tonlarında olur. Sırtta bazı yerlerde birleşik koyumsu benekler (bazen belirsiz) bulunur. Bunların yanında (sırtın ortalarında) kenarları koyu renkli, iç kısımları tuğla kırmızısı ya da sarı renkte benekler de bulunur. Başın üst kısmında bazen küçük siyah benekler bulunabilir. Kuyruk ucu sarımsı, beyazımsı ya da pembemsi olan karın bölgesinde nokta halinde siyah benekler bulunur. Boyları en fazla 140-150 santim olmasına karşın çok nadir 180 santime kadar çıkabilir.

Doğu Akdeniz, İç Anadolu, Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu 1400 ile 2000 metre yükseklikte ki taşlık, kayalık alanlarda bulunur.

Özellikleri:

Başın üstünde koyu renkte iki eğik bant deseni bulunur. Baş yanlarında da yine koyu renkte şerit vardır. Sırt deseni, kahverengimsi gri zemin rengi üzerinde kuyruğa yaklaşınca tek bir çizgi halini alan koyu zikzak şerit şeklindedir. Yer yer lekeler bağımsız baklava dilimi şeklini alabilirler. Karın rengi pembemsi gridir ve çok koyu olmayan noktalar mevcuttur.

Doğu Anadolu bölgemizde 1200-2500 metrede yükseklikteki taşlık ve kayalık alanlar da bulunurlar.

Özellikleri:

Sırtta, baştan kuyruğa kadar iç sarımsı ya da tuğla renginde olan büyük benekler bulunur. Bu benekler bazen birleşip baklava desenli, dalgalı ya da zikzaklı bir şerit oluşturur. Vücudun yan taraflarında da bir benek sırası bulunur. Başın üzerinde küçük siyah benekler ve arka kısmından yanlara doğru sarkan iki büyük siyah benek bulunur. Siyah renkli şakak bandı da açıkça görülür. Karın bölgesi sarımsı beyaz ve üzerinde küçük siyah noktalar bulunur. Ülkemizdeki en zehirli engerek türlerindendir. Boyları genelde 70-80 santim olmaktadır ama nadiren 100 santime de çıkabilir.

Doğu Karadeniz ve Doğu Anadolu bölgelerimizde 1200-2000 metre yükseklikteki vadi yamaçları, taşlık ve kayalık alanlarda görülürler.

Özellikleri:

Sırtta, baştan kuyruğa kadar iç sarımsı ya da tuğla renginde olan büyük benekler bulunur. Bu benekler bazen birleşip baklava desenli, dalgalı ya da zikzaklı bir şerit oluşturur. Vücudun yan taraflarında da bir benek sırası bulunur. Başın üzerinde küçük siyah benekler ve arka kısmından yanlara doğru sarkan iki büyük siyah benek bulunur. Siyah renkli şakak bandı da açıkça görülür. Karın bölgesi sarımsı beyazdır ve üzerinde küçük siyah noktalar bulunur. Boyları 50-80 santim aralığında olmaktadır.

Doğu Karadeniz Bölgemizde 1000-1300 metre yükseklikteki vadi yamaçları, taşlık ve kayalık alanlarda yaşarlar.

Özellikler:

Baş kısmı ovaldir ve diğer bazı engerek türlerinin aksine çok belirgin bir boyun bölgesi yoktur. Başın üstü belirgin plaklar ve küçük pullar ile örtülüdür. Boyları 60 santimi geçmez.

Karadeniz'in hemen hemen her bölgesi ile nadiren de Silifke Torosları'nda ki 500 ile 2000 metre yükseklikte bulunan açık yamaçlar, taşlık, kayalık alanlar ve tarlalarda görülürler.

Özellikler:

Sırt bölgesinin rengi genel olarak siyah ya da grimsi kahverengi. Kuyruk ucu sarımsı. Bazen sırt biraz açık renkli olur. Bu halde benekler zikzaklı olur. Boyları 60 santime kadar uzayabilir fakat doğada nadir karşılaşılan engerek türlerindendir. İsmini Türkiye'nin önde gelen herpetologlarından Prof. Dr. İbrahim Baran'dan almaktadır.

Doğu Karadeniz bölgemizde 2000 ile 3000 metre arasındaki taşlık ve kayalık alanlarda görülürler.

Özellikleri:

Yılanın üzerinde koyu kahverengi veya siyah zikzak desenleri vardır. Ayrıca derinin her iki tarafında tek sıra halinde küçük koyu lekeler bulunur. Göbek çok sayıda gri veya siyah noktadan oluşan bir desene sahiptir. Dişilerde göbek daha griyken, erkeklerde karın pulları neredeyse siyahtır ve beyaz lekeler vardır. Genel olarak, yetişkin erkekler dişilere kıyasla belirgin şekilde daha parlaktır. Dişiler daha kahverengi bir deri rengine ve daha az belirgin kahverengi desene sahiptir; yetişkin erkeklerin koyu, genellikle siyah bir deseni ve nispeten açık bir deri rengi vardır. Diğer engerek türlerine göre zehri daha az etkilidir. Yetişkinlerde hayati tehlike oluşturmaz.

Doğu Karadeniz bölgemizde 2000 metre yüksekliğe kadar olan orman içi, orman açıklıkları, vadi yamaçları, bağ ve bahçelerde yaşamlarını sürdürürler.

Özellikleri:

Sırtın büyük bir bölümünü kaplayan ve baştan kuyruğa kadar uzanan zikzaklı bir şerit bulunur. Bu şerit bazen parçalı halde de olabilir. Vücudun yan tarafları küçük benekli ya da noktalı olur. Beyaz benekli olan karın bölgesinin rengi, siyah ve tonlarında olur. Boyları 70 santimi aşmaz.

Doğu Karadeniz bölgemizde 900 ile 1000 metre arasındaki yüksekliklerde bulunan orman içi, taşlık ve kayalık alanlarda bulunurlar.

Özellikleri:

Başın üzeri pul ve plaklarla örtülüdür. Sırtın zemin rengi bejdir ve üzerinde yer yer birleşerek zikzak bantlar oluşturan enine koyu kahverengi (sınırları siyah renkte) lekeler bulunur. Baş ve boyun altı sarımsı beyaz ve siyah lekeli, karın taraf ise siyah renkli olup beyazımsı lekeler mevcuttur. Başın yanlarında gözden ağzın köşesine doğru koyu bant mevcuttur. Kuyruk ucu yeşilimsi sarıdır.

Kobralar

Elapidae ya da elapidler zehirli bir yılan ailesidir. Hint Okyanusu ve Pasifik de dahil olmak üzere dünyanın tropik ve tropik altı bölgelerinde bulunur. Şimdiye kadar tanımlanmış 61 cinsi ve 325 türü bulunmaktadır. Ülkemizde Elapidae (Kobralar) familyasından yalnızca Çöl Kobrası (Walterinnesia morgani) bulunmaktadır.

Güneydoğu Anadolu bölgesinde 500 metre yükseklikte bulunan taşlık, kayalık alanlar, çöl ortamlar ve yarı çöl ortamlarda bulunurlar.

Özellikleri:

Türkiye'de yaşayan tek kobra türüdür. Vücut boyu 120 cm'dir fakat bazen 200 santimi dahi bulabilir. Baş ince bir boyunla gövdeden ayrılmaz. Gözleri nispeten iri ve göz bebeği yuvarlaktır. Sırt pulları gövdenin ön yarısında ve kuyruk üstünde bariz karinalı, arka yarısında ise düzdür. Kuyruk altı pullarından bazıları tektir. Vücut tek renkli parlak siyah veya siyahımsı kahverengidir. Genç fertlerde sırtta eyer şeklinde açık renkli lekeler bulunabilir. Karin tarafı biraz daha açık tondadır. Ürktüğünde gövdesini yere yapıştırır ve başını gövde halkalarının altına sokmaya çalışır. Rahatsız edildiğinde kuvvetli tıslama sesi çıkarır ve ısırma gösterisi ile tehlikeyi uzaklaştırmaya çalışır.

Özet

Yukarıda incelediğimiz üzere ülkemizde günümüze kadar keşfedilmiş 13 zehirli yılan türü bulunmaktadır. Fakat bunların 12 tanesi Engerek familyasına aittir. Yani, yalnızca 2 familyadan zehirli yılan türleri bulunmaktadır. Bu sebepten de zehirli yılanları saptamak sanıldığı kadar zor ve karmaşık bir durum değildir. Bununla birlikte yılanlar da doğadaki pek çok canlı gibi sizden korkar ve siz kışkırtmadığınız sürece yani kendini savunması gerekmediği sürece size saldırmayacaktır.

ÖNEMLİ UYARI:

(Yukarıda
resmedilen yılanların dağılım haritaları çoğunluk yoğunluklarına göre
hazırlanmıştır. Zehirli yılan türleri ile ülkemizin hemen hemen her bölgesinde
karşılaşmak mümkündür.)

▪ Olası talihsiz bir durum ile karşılaştığınız zaman yapmanız gerekenleri, “Yılan Isırması Sonrası Yapılması Gerekenler” adlı yazımızda bahsettik okumanızı tavsiye ederiz. 

Yarı-Zehirli ve Zehirsiz Yılanlar

Zehirli Yılanları yakından incelediğimize göre artık yarı-zehirli ve zehirli yılanları inceleyebiliriz. Ülkemizde günümüze kadar keşfedilen 4 tür yarı-zehirli yılan ve 42 tür zehirsiz yılan bulunmaktadır.

Yarı-Zehirli Yılanlar
  • Çukurbaşlı Yılan (Malpolon insignitus)
  • Kedi Gözlü Yılan (Telescopus fallax)
  • Siyah Bantlı Kedi Gözlü Yılan (telescopus nigriceps)
  • Kocabaş Yılanı (Coluber ravergieri )
Zehirsiz Yılanlar
  • Mahmuzlu Yılan (Eryx Jaculus – 70 cm)
  • Hazer Yılanı (Bozyörük) (Dolichophis caspius – 180cm)
  • Kara Yılan (Dolichophis jugularis-200cm)
  • Sikkeli Yılan (Hemorrhois nummifer 150cm)
  • Kırmızı Yılan Dolichophis schmidti 160cm)
  • Benekli Yılan (Platyceps ventromaculatus 100cm)
  • Damalı Su Yılanı (Natrix tessellata 130cm)
  • Toprak Yılanı (Rhynchocalamus melanocephalus 40cm)
  • Avusturya Yılanı(Coronella austriaca -75cm),
  • Toros Ok Yılanı (Platyceps collaris 100cm)
  • İnce Yılan (Platyceps najadum 140cm)
  • Baran Cüce Yılanı (Eirenis barani 40-50cm)
  • Yakalı Yılan (Eirenis Collaris 40-45cm)
  • Çizgili Yılan (Eirenis decemlineatus 90cm)
  • Halkalı Yılan (Eirenis coronella)
  • Hakkâri Uysal Yılanı (Eirenis hakkariensis 60 cm)
  • Van Uysal Yılanı (Eirenis thospitis 55cm)
  • Levant Uysal Yılanı (Eirenis levantinus 50-55 cm)
  • Bodur Yılan (Eirenis lineomaculatus 35cm)
  • Uysal Yılan (Eirenis modestus 60cm)
  • Van Yılanı (Eirenis punctatolineatus 50cm)
  • Kudüs Yılanı (Eirenis rothii 35cm)
  • Aras (Step) Yılanı (Elaphe dione 100cm)
  • Sarı Yılan (Elaphe sauromates 260 cm)
  • Kafkas Yılanı (Zamenis hohenackeri 85 cm)
  • Eskülap Yılanı (Zamenis longissimus 160cm)
  • Ev Yılanı (Zamenis situla 90-95 cm)
  • Yarı Sucul Yılan (Natrix natrix 150cm)
  • Hemşin Yılanı (Natrix megalocephala 120cm)
  • İran Yılanı (Eirenis persicus 40cm)
  • Amanos Yılanı (Muhtarophis barani 40cm)
  • Diadem Yılanı (Spalerosophis diadema 180cm)
  • Bolkar Yılanı (Eirenis aurolineatus 50cm)
  • Şırnak Yılanı (Eirenis eiselti 40-45 cm)
  • Atkılı Toprak Yılanı (Rhynchocalamus satunini 40cm)
1 Comment
yesilyurt

Hocam güzel bilgiler için teşekkürler, selamlar

Yorum yap

Your email address will not be published.Required fields are marked *